Wanneer je aan rijst denkt, denk je waarschijnlijk aan een dampende kom witte korrels bij je favoriete Japanse gerecht. Maar wist je dat rijst ook een bron van kunst en trots is in Japan? Verspreid door het land vind je zogeheten tanbo art (田んぼアート) en schitterende rijstterrassen, waarbij landbouw en kunst samenkomen!
Deze terrasvormige rijstvelden liggen vaak op heuvel- of berghellingen en vormen spectaculaire patronen in het landschap. En met de seizoenen verandert niet alleen de kleur, maar ook de sfeer van het geheel. Alsof je door een levend schilderij loopt.
Toeristen lokken
Begin jaren ’90 was er een Japans dorpje – Inakadate, in Aomori – dat een manier zocht om de boel wat levendiger te maken. En bovenal een manier om toeristen te trekken en weer wat geld in het laatje te brengen.
Er was echter niet veel in de buurt dat ze konden omtoveren tot iets spectaculairs. In de omgeving waren eigenlijk alleen boeren en rijstvelden. Maar juist dat bleek de sleutel tot succes te zijn. Want de rijke geschiedenis van meer dan 2000 jaar rijst verbouwen zorgde voor veel kennis van allerlei soorten rijst. Waaronder rijst met unieke kleuren, en dat konden ze prima gebruiken! Te samen besloten ze om deze gekleurde rijst te gaan gebruiken om bijzondere kunst in rijstvelden te maken.
Om te zorgen dat mensen het kunstwerk in volle glorie konden bewonderen, werd er een speciale observatietoren gebouwd, spronkelden ze wat budget bijeen voor de marketing, en zo ontstond de eerste kunst in een rijstveld.
Het plan werkte beter dan gedacht! Want binnen no time werden de kunstige rijstvelden van Inakadata een beroemd en geliefd jaarlijks evenement. Met tegenwoordig meer dan 200,000 bezoekers gedurende het seizoen.
Inmiddels is Inakadata al lang niet meer het enige dorp waar je deze bijzondere kunstwerkjes kunt bewonderen, maar is het nog altijd wel één van de meest geliefde en extravagante locaties.
Planten in april
Elk jaar in april wordt er een speciale verkiezing gehouden in het dorp om na te denken over het ontwerp (voor het daarop volgende jaar). Er wordt dan gestemd op een thema en vervolgens maakt men gedetailleerde, digitale, voorbeelden.
Hierbij worden zeven verschillende kleuren rijst gebruikt: natuurlijk witte rijst, maar ook diepgroen, geelgroen, geel, heel donker paars, oranje en rood.
Soorten rijst voor de kunst in rijstvelden.
Soorten rijst voor de kunst in rijstvelden. (C) Aomori Prefectural Industrial Technology Research Center.
Wanneer men het eens is over het uiteindelijk ontwerp worden de rijstvelden klaargemaakt. Er worden dan markeringen in de velden geplaatst, om aan te duiden waar welke rijst moet komen. Dit gehele proces kan makkelijk drie maanden duren, en dan moet er nog geplant worden!
Bewonderen in juli en augustus
Nadat alles volgens planning is geplant (met behulp van honderden vrijwilligers) en de velden klaar zijn, kan het wachten beginnen. Want pas eind juli/begin augustus zijn de rijstvelden op hun allermooiste. In deze periode is de rijst in volle bloei en kun je de kunstwerken in al haar glorie bekijken.
Vaak kun je nog wel wat meekrijgen van de kunstwerken in september, en zelfs begin oktober nog. Maar een deel van het kleureffect is tegen die tijd alweer verdwenen.
Door heel Japan
Naast Inakadate zijn er tegenwoordig talloze andere dorpen en steden die hun eigen tanbo art-projecten hebben opgezet, zoals:
- Gyōda (Saitama) – met een recordbrekend veld (officieel erkend door Guinness)
- Yonezawa (Yamagata) – met een focus op historische figuren
- Niigata en Fukagawa – met kleinere, meer lokale projecten
Deze projecten zijn vaak gekoppeld aan dorpsfeesten, workshops of rijstplant-ervaringen voor bezoekers, waardoor het niet alleen visueel spektakel is, maar ook een vorm van community building en toeristische stimulans.
Duizend velden van Shiroyone Senmaida
Hoewel tanbo art draait om zorgvuldig geplande tekeningen, zijn er ook andere plekken in Japan waar rijstvelden zich op een heel andere manier als kunst presenteren, maar dan zonder tussenkomst van ontwerpsoftware. Denk bijvoorbeeld aan de wereldberoemde Shiroyone Senmaida (白米千枚田) in Wajima, Ishikawa.
De naam betekent letterlijk “duizend rijstvelden van Shiroyone”, al zijn het er in werkelijkheid 1.004. Elk veldje is klein, gemiddeld nog geen 20 vierkante meter, sommige zelfs kleiner dan een tatami-mat! Ze worden volledig met de hand bewerkt. Geen machines, geen moderne irrigatie: alleen mensen, water en eeuwenoude kennis. De velden worden geplant door scholieren, vrijwilligers, boeren en zelfs toeristen. Door mee te doen, ontstaat er een band met het land, met elkaar, én met het verleden.
Toevoeging: Shiroyone Senmaida raakte in januari 2024 zwaar beschadigd door een aardbeving, maar wordt momenteel met hulp van vrijwilligers en locals hersteld.
Vergankelijke kunst
Tanbo art is een zeldzaam voorbeeld van hoe traditie en innovatie moeiteloos kunnen samensmelten. Het is kunst die groeit, leeft en vergaat, tot het volgende seizoen weer begint. En of je nu komt om foto’s te maken, om te helpen planten, of gewoon om even stil te staan bij iets onverwacht moois: het is een ervaring die je blik op rijst (en misschien zelfs op kunst) voorgoed verandert.
Wil jij de uitgebreide kunst in rijstvelden zelf bewonderen? Dan is het dus aan te raden om eind juli / begin augustus je bezoek te plannen. Houdt echter wel rekening met flink hoge temperaturen, en heel veel drukte. Er komen jaarlijks honderdduizenden mensen af op deze kunstwerken, dus bereid je voor op de mensenmassa.
