Rijst is het meest belangrijke gerecht en ingrediënt uit de Japanse keuken. Al eeuwen lang wordt het bij vrijwel elke maaltijd van de dag gegeten. Het is zelfs zo belangrijk dat het woord voor rijst “gohan” gelijk staat aan het woord voor maaltijd.
Maar rijst is niet alleen een belangrijk onderdeel van de maaltijd. Het wordt ook gebruikt voor allerhande randproducten. Of het nou gaat om saké, mochi, miso, of ingelegde groenten. Rijst komt op tal van manieren terug binnen de Japanse keuken.
Op onze pagina over Japanse rijst kun je uitgebreid lezen over wat Japanse rijst is en hoe het verschilt van andere soorten. Maar ook welke soorten er zijn, hoe het gemaakt wordt, en dat er zelfs speciale rijst klassificaties zijn. Maar wat we nog niet besproken hebben, is hoe je Japanse rijst ook daadwerkelijk klaarmaakt. Want dit gaat net even wat anders dan het klaarmaken van bijvoorbeeld basmati rijst.
Er komt aardig wat bij kijken dus dit is een uitgebreid artikel. Geen zin om alles te lezen? Er is een samenvatting onderaan deze pagina.
Wat is de perfecte, Japanse rijst?
Laten we beginnen met uitleggen wat dan die perfecte Japanse rijst is. Japanse rijst moet een beetje vochtig zijn en bij voorkeur plakkerig blijven. Dit zodat je het makkelijk met stokjes kunt eten. Of er sushi van kunt vormen.
Het moet echter niet te nat zijn, of te plakkerig. Zo moet het niet één grote kleffe bonk rijst zijn. Maar meer een verzameling van allemaal kleine groepjes rijstkorrels die wel aan elkaar zitten, maar niet aan andere groepjes blijven plakken.
Daarnaast mag de rijst zelf ook niet te hard meer zijn, er moet geen echte ‘bite’ in terugkomen maar mag ook niet te slap worden. Een fijne balans dus.
En sushi rijst dan?
Sushi rijst maak je op dezelfde manier klaar, maar je voegt er nog wat extra dingen aan toe tijdens het afkoelen die ervoor zorgen dat je sushi rijst de juiste smaak krijgt en goed te vormen is.
Dit is een mix van rijstazijn, zout, en suiker. Afhankelijk van hoe je deze mixt krijg je een wat zoetere of zoutere sushi rijst. Het is dan ook een ware kunst voor sushi chefs om een unieke mix te krijgen die past bij hun soort sushi.
Hoe kook je Japanse rijst
Tijd om de rijst nu daadwerkelijk te gaan koken! Maar bij het maken van die Japanse rijst komt nog wel het één en ander bij kijken. Want hoe het in jouw specifieke situatie het beste werkt kan wisselen.
Het is namelijk ook een beetje afhankelijk van het soort rijst dat je hebt, of je op elektriciteit of op gas kookt, de hardheid van je water, en het type pan dat je hebt.
Rijst wassen
Ongeacht de methode die je gebruikt is stap één altijd het ruim wassen van je rijst. Dat werkt het beste in een kom of schaal met ruim water. Het kan eventueel in een zeef maar het metaal en het schuiven er in kan ervoor zorgen dat je de rijstkorrels beschadigd, en dat is weer van invloed op je rijst.
Tijdens het wassen merk je dat het water melkachtig wit wordt. Dit zijn is het overtollige zetmeel dat loskomen van de rijst. En dat is precies wat we willen. Dit zetmeel wil je verwijderen omdat je anders het risico loopt op hele zompige rijst, en je simpelweg niet de perfecte rijst krijgt zoals hierboven omschreven.
Je weet dat de rijst goed schoon is als je (vrijwel) helder water overhoudt. Het hoeft niet 100% kristalhelder water te zijn maar je moet er wel zeker van zijn dat je het gros van het zetmeel hebt weggespoeld.
Rijst weken
Maar dan zijn we er nog niet! Laat vervolgens de schone rijst nog 30 minuten in ruim water weken. Giet de rijst door een zeef en laat nog een maar minuten uitlekken. En dan, dan zijn we toe aan het daadwerkelijk koken van de rijst!
Rijst koken met een rijstkoker
Vrijwel elk huishouden in Japan heeft een rijstkoker in huis. Die is daar net zo normaal op het aanrecht en veelgebruikt als bij ons bijvoorbeeld een koffiezetapparaat of magnetron zou zijn. Dit is ook veruit de makkelijkste manier om Japanse rijst op perfecte wijze klaar te maken. En is daarnaast ook handig voor tal van andere Japanse recepten en gerechten.
Voeg gewoon de hoeveelheid rijst toe en vul daarna met water zoals aangegeven in de rijstkoker. Selecteer het rijstprogramma op de koker en/of eventueel nog extra warmhoud modus en zet hem aan. Je hoort vanzelf wanneer je rijst klaar is.
Rijst koken in een pan
Pak een bij voorkeur wat hogere, diepere pan en giet de rijst er in. Gebruik bij voorkeur een kopje/maatbeker/schaaltje of iets dergelijks zodat je precies weet hoeveel rijst er in gaat. Pak vervolgens het zelfde maatbekertje en voeg 1.2x water toe. Dus stel je hebt één koffiekopje rijst, dan doe jij één koffiekopje water + nog een vijfde beetje water toe.
Een andere manier om te controleren of je ongeveer genoeg water hebt is met je vinger de pan in gaan. Zet je vinger op de rijst en het water moet dan ongeveer tot aan je eerste vingerkootje komen.
Zet de deksel op de pan en breng het geheel op hoog vuur aan de kook. Eenmaal aan de kook zet je het vuur laag. Probeer hierbij tussentijds niet het deksel van de pan te halen. Of hoogsten één keer om te kijken of het inderdaad kookt.
Laat vervolgens een minuut of 10/15 op laag vuur de rijst koken en controleer dan of het water al verdampt is. Door kort het deksel op te tillen. Is het nog niet verdampt dan nog paar minuutjes geven. Is het wel verdampt? Zet dan het vuur uit en laat de rijst 15 minuten stomen (met deksel dus nog op de pan). Daarna is je rijst klaar! Roer hem nog even voorzichtig los en serveer direct.
Opmerking: Je leest soms ook dat mensen een theedoek om het deksel van de pan knopen. Dit zou helpen met het absorberen van extra vocht vanuit de rijst. Zelf doen wij dit eigenlijk nooit maar je zou het kunnen proberen als je het idee hebt dat je rijst te vochtig blijft.
Rijst koken in de magnetron
De magnetron. Wij zijn er zelf geen fan van om er echt mee te koken maar je kunt eventueel Japanse rijst in de magnetron maken. Zorg voor een ruime schaal of kom en voeg de rijst en het water toe (1: 1.2 ratio). Dek af met folie en prik er een paar gaatjes in. Laat enkele minuten op hoog draaien tot aan de kook en gros van het water verdampt is, en daarna laag nog een minuut of 10 voor het extra stomen van de rijst. En klaar is kees.
Kort samengevat
Heel kort samengevat is het het beste (en makkelijkste) om rijst in een rijstkoker te bereiden. Heb je die niet doe het dan als volgt:
- Was de rijst uitgebreid in water tot je helder water hebt
- Laat de rijst in schoon water 30 minuten weken en laat daarna uitlekken in een zeef
- In een pan schenk je 1 maat (kopje, maatbeker, schaaltje) rijst en 1.2 van dezelfde maat water in een pan
- Breng aan de kook met deksel op pan. Eenmaal aan de kook zet je het vuur laag.
- Laat ongeveer een minuut of 15 koken. Kijk één keer om te zien of het water al vrijwel geheel verdampt is.
- Indien niet verdampt nog even laten gaan, indien water verdampt pan van het vuur halen 15 minuten laten stomen.
- Haal tussentijds niet de deksel van de pan, en ga ook niet door de rijst roeren.
- Na 15 minuten stomen is je rijst klaar! Nu mag de deksel er af en kun je met een rijstlepel de rijst nog een beetje los roeren en is die klaar om geserveerd te worden.
Opmerking: Het wassen en weken is ontzettend belangrijk voor het maken van de perfecte rijst, sla dit dan ook niet over, ook al is het aardig wat extra gedoe! Onderschat ook niet het belang van de deksel op de pan laten zitten!
Maar onthoud bovenal dat het echt een proces van trial and error is. Je fornuis, pan, water, en soort rijst zijn allemaal van invloed op je uiteindelijk rijst dus experimenteer vooral ook zelf wat het beste voor jouw situatie werkt.
