Traditioneel Japans eten, in Japan beter bekend als washoku (和食), is een culinaire traditie die zelfs door UNESCO is erkend als cultureel erfgoed! Een bijzondere keuken dus. Maar hoe ziet dat er nou precies uit? En wat is nou traditioneel Japans eten?
De basis van de Japanse keuken
Een klassieke Japanse maaltijd is meestal opgebouwd uit meerdere kleine gerechten die samen één geheel als maaltijd vormen. Vaak bestaat het menu uit:
- Rijst (gohan); de kern van vrijwel elke maaltijd.
- Soep; vaak misosoep met tofu, zeewier en lente-ui.
- Bijgerechten (okazu); bijvoorbeeld gegrilde vis, gestoomde groenten of tempura.
- Ingelegde groenten (tsukemono); zoals ingelegde radijs (takuan) of komkommer.
Deze combinatie van smaken, texturen en kleuren is kenmerkend voor de Japanse eetcultuur. En zie je terug in elke maaltijd. Jazeker, van ontbijt tot diner, bestaat een traditionele maaltijd uit deze onderdelen. Meer daarover kan je ook hier lezen.
Eten volgens het seizoen (shun)
Een belangrijk aspect van washoku is het eten volgens het seizoen, ook wel shun genoemd. Dit betekent dat gerechten worden afgestemd op de ingrediënten die op dat moment op hun best zijn. Bijvoorbeeld:
- Lente; bamboescheuten en sakura-mochi (rijstcake met kersenbloesemblad).
- Zomer; koude soba-noedels en gegrilde paling (unagi).
- Herfst; kastanjes en paddenstoelen.
- Winter; nabe (Japanse hotpot) en miso-soepen.
Zo sluit de Japanse keuken naadloos aan bij de natuur en haar ritme.
Balans in kleur en smaak
Naast het seizoen speelt ook balans in kleur en smaak een grote rol in washoku. Traditioneel streeft men naar een evenwichtige maaltijd gebaseerd op vijf kleuren (wit, zwart, rood, geel en groen) en vijf smaken (zoet, zout, zuur, bitter en umami). Geen idee wat umami is? Dat leggen we je hier uit.
Dit zorgt vaak niet alleen voor gevarieerde voedingswaarde, maar maakt elk gerecht ook aantrekkelijk om te zien én te proeven. Meer over deze balans van kleuren en smaken lees je ook in ons artikel over de basisprincipes van de Japanse keuken.
Populaire traditionele gerechten
Als we kijken naar concrete voorbeelden, is sushi wellicht het bekendste Japanse gerecht wereldwijd. Maar de traditionele keuken heeft veel meer te bieden. Denk aan gerechten zoals:
Hoofdgerechten (rijstgerechten)
- Sushi (寿司) – Rauwe vis of andere toppings op vinegerrijst, zoals nigiri, maki, temaki.
- Donburi (丼) – Kom rijst met toppings, bijvoorbeeld gyudon (rundvlees) of oyakodon (kip en ei).
- Onigiri (おにぎり) – Gevulde rijstballetjes in nori, vaak met zalm of umeboshi.
- Ochazuke (お茶漬け) – Rijst overgoten met groene thee of dashi, met toppings zoals zalm of zeewier.
Noedelgerechten
- Ramen (ラーメン) – Tarwenoedels in bouillon, vaak met vlees, ei en groente.
- Soba (そば) – Boekweitnoedels, warm in bouillon of koud met dipsaus (zaru soba).
- Udon (うどん) – Dikke tarwenoedels, warm in bouillon of koud in de zomer.
- Somen (そうめん) – Ultradunne koude noedels, vaak in de zomer gegeten.
- Yakitori (焼き鳥) – Gegrilde kipspiesjes, vaak geserveerd naast noedelgerechten.
Soepen & stoofpotten
- Miso-shiru (味噌汁) – Miso-soep met tofu, wakame en lente-ui.
- Sukiyaki (すき焼き) – Zoete sojastoofpot met vlees, groente en tofu.
- Shabu-shabu (しゃぶしゃぶ) – Dun vlees en groente kort garen in bouillon, zelf aan tafel.
- Oden (おでん) – Winterstoofpot met daikon, viscake, gekookte eieren en meer.
Vis & zeevruchten
- Sashimi (刺身) – Plakjes rauwe vis of zeevruchten.
- Unagi kabayaki (うなぎ蒲焼) – Gegrilde paling met zoete sojasaus.
- Tempura (天ぷら) – Gefrituurde groenten en zeevruchten in luchtig beslag.
- Takoyaki (たこ焼き) – Gefrituurde deegballetjes met stukjes octopus.
Bijgerechten & snacks
- Tsukemono (漬物) – Japanse pickles, zoals takuan (gele daikon).
- Edamame (枝豆) – Gestoomde sojabonen met zout.
- Tamago-yaki (卵焼き) – Zoet-omellet in laagjes.
- Gyoza (餃子) – Gevulde dumplings, meestal gebakken/gestoomd (oorspronkelijk Chinees, maar in Japan razend populair).
Zoetigheden
- Mochi (餅) – Kleefrijstcakejes, soms gevuld met anko (rodebonenpasta).
- Dango (団子) – Rijstballetjes aan een spies, vaak met zoete saus of anko.
- Dorayaki (どら焼き) – Pannenkoekjes met anko-vulling.
- Taiyaki (たい焼き) – Visvormige cake gevuld met anko, custard of chocola.
Dit is echter nog maar het topje van de ijsberg want ook binnen de traditionele, Japanse keuken vind je enorm veel variatie. Zeker als we gaan kijken naar de verschillende regio’s in Japan.
Regionale specialiteiten
Want wat washoku nog fascinerender maakt, is de grote regionale variatie binnen Japan. Elke streek heeft zijn eigen specialiteiten, elk weer gebaseerd op lokale ingrediënten en cultuur.
In het noorden, bijvoorbeeld in Hokkaido, staat de keuken bekend om zijn verse zeevruchten en melkproducten. Dit komt tot uiting in bijvoorbeeld hun geliefde ramen en curry varianten. Of het overheerlijke softijs dat ze er maken. Osaka wordt gezien als hét streetfood-paradijs van Japan met lekkernijen zoals takoyaki (octopusballetjes) en okonomiyaki.
En in Kyoto vind je weer verfijnde vegetarische tempelgerechten, bekend als shojin ryori, en enorm veel beroemde matcha-lekkernijen. Deze regionale verschillen maken de Japanse keuken extra gevarieerd en leuk om te ontdekken.
Meer dan alleen washoku
Hoewel washoku (traditionele Japanse gerechten) de basis vormt van de Japanse keuken, is er ook yōshoku. Dit zijn gerechten met westerse invloeden die in de 19e eeuw hun intrede deden. Denk aan curry-rijst (kare raisu), tonkatsu (gepaneerde varkenskotelet) en omurice (omelet met rijst). Deze fusiongerechten zijn inmiddels volledig “ingeburgerd” in het Japanse eetpatroon en worden vaak naast traditionele gerechten geserveerd. Sterker nog, ze worden op hun eigen manier ook als traditioneel Japanse gerechten gezien.
Dus, wat is nou traditioneel Japans eten?
Zoals je ziet is traditioneel Japans eten enorm uitgebreid. Als we kijken naar de meest klassieke vorm kom je dus uit op washoku gerechten waarbij een mix van rijst, soep en diverse (kleine) gerechten centraal staan. Maar ook ramen, sushi, en dingen zoals tempura en tonkatsu behoren tot de traditionele Japanse keuken. Een eenduidig antwoord is er dan ook niet op te geven, daar is de Japanse keuken simpelweg te divers voor. En hoe mooi is dat? 🙂
